Εφόδια στις δυσκολίες: σχέσεις και αυτό-συμπόνια

Είναι γεγονός ότι βιώνουμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Είναι πιθανόν να καλούμαστε, ο καθένας από τη θέση του να διαχειριστεί διαφορετικά ζητήματα της προσωπικής του ζωής, όπως θέματα υγείας, οικονομικά προβλήματα, απώλεια εργασίας, σχέσεις με κοντινούς και αγαπημένους. Παράλληλα όμως τα συναισθήματα φόβου, μοναξιάς, λαχτάρας για ασφάλεια κι ελπίδα μάς βάζουν σε κοινό παρονομαστή, ανεξάρτητα από το φύλο, την εθνικότητα, το επάγγελμα.

Αυτές τιςμέρεςπου είμαστεαπομονωμένοι, μπορεί οι φωνές μέσα μας να γίνονται πιο δυνατές. Άλλες φορές μπορεί να μας επαινούν και άλλες να μας κατηγορούν. Οι ώρες που η αυτο-κατηγόρια βρίσκει χώρο μπορεί να γίνουν ανυπόφορες, καθώς ο εσωτερικός μας κριτής παραβλέπει εντέχνως τις εξωτερικές συνθήκες και μας επιρρίπτει κατηγορίες κι ευθύνες, χωρίς ελαφρυντικά. Η αυτο-κατηγόρια συνδέεται συχνά με αισθήματα βαθιάς θλίψης και  απελπισίας που μας οδηγούν σε όλο και μεγαλύτερη συναισθηματική απομόνωση και απραξία. Πού βρίσκεται όμως η διέξοδος; Πώς μπορούμε να φέρουμε ξανά φως στις σκοτεινές μας στιγμές;

Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν.Όπως όταν κάνουμε μακροβούτι στη θάλασσα χρειάζεται να κολυμπήσουμε ξανά προς τα πάνω, έτσι κι όταν βυθιζόμαστε στα σκοτεινά νερά της απελπισίας, χρειάζεται να κοπιάσουμε για να βγούμε ξανά στην επιφάνεια. Ίσως χρειαστεί να ιχνηλατήσουμε τα μονοπάτια που μας έφεραν σε αυτά τα νερά και να αξιολογήσουμε αποφάσεις και πράξεις, πράγμα δύσκολο πολλές φορές. Ωστόσο, σε αυτές τις διαδρομές και τα μακροβούτια υπάρχουν εφόδια που μπορούν να μας δώσουν δύναμη, να συνεχίσουμε να παλεύουμε με τα κύματα και να βαδίζουμε τις δύσβατες περιοχές του νου και της καρδιάς.

Μπορεί λοιπόν αυτές οι διαδρομές να είναι εσωτερικές, αλλά δε χρειάζεται να τις κάνουμε ολομόναχοι.«Κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί», ακίνητος και απομονωμένος, είμαστε όλοι συνδεδεμένοι ακόμα κι αν δεν γνωριζόμαστε προσωπικά. Σε αυτή τη θάλασσα κολυμπάμε μαζί και αντιμετωπίζουμε τα κύματα παρέα. Η επικοινωνία, το μοίρασμα των σκέψεων και των συναισθημάτων μπορεί να αποφορτίσει κατά πολύ το βάρος και να φέρει ανακούφιση. Αν υπάρχει ένας κοντινός σου που μπορεί να σε ακούσει με ζεστασιά και σεβασμό, μη διστάζεις να του μιλήσεις. Αν δεν υπάρχει, μπορείς να απευθυνθείς σε αντίστοιχες τηλεφωνικές γραμμές υποστήριξης και επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Η φύση μας προίκισε με την ανάγκη και την ικανότητα να δημιουργούμε σχέσεις, ώστε να επιβιώνουμε μαζί εκεί που μόνοι δε θα τα καταφέρναμε.

Η σχέση όμως, ως μηχανισμός επιβίωσης, δεν αφορά μόνο εμάς και τη σύνδεση μας με τους άλλους εκεί έξω. Η σχέση αφορά και το πώς θα συνδεθούμε με τον ίδιο μας τον εαυτό. Στις δύσκολες στιγμές η αυτό-συμπόνια αποδεικνύεται ένα εφόδιο πολύτιμο, που μπορεί να θεραπεύσει πληγές, να δώσει ενέργεια και να κάνει τις στιγμές απελπισίας πιο σύντομες και υποφερτές.

Πώς όμως μπορούμε να αναπτύξουμε την συμπόνια για τον ίδιο μας τον εαυτό; Μπορεί τα αισθήματα εχθρότητας προς εμάς τους ίδιους να μη διαγράφονται από τη μια μέρα στην άλλη.Όμως, παράλληλα, μπορούμε να αρχίσουμε να νιώθουμε μεγαλύτερη καλοσύνη προς εμάς και σιγά σιγά αυτή η καλοσύνη να κερδίζει το χώρο της. Πρώτα από όλα βοηθά να δούμε τον εαυτό μας ως ένα ακόμα ανθρώπινο ον, μέρος αυτού του κόσμου, που φέρει ατέλειες και περιορισμούς. Για να κατανοήσουμε το βάθος αυτής της φράσης μπορεί να χρειαστεί να αφιερώσουμε λίγο χρόνο και να αναλογιστούμε «Τι σημαίνει για μένα ότι από τη φύση είμαι ατελής, έχω αδυναμίες και ελαττώματα;» Στη συνέχεια μπορούμε να αναλογιστούμε τι θα κάναμε για ένα πληγωμένο παιδί. Θα το αγκαλιάζαμε; Θα το μαλώναμε; Θα ψάχναμε τρόπους να το ανακουφίσουμε;

Αντίστοιχα, τι θα έλεγες την επόμενη φορά που θα πιάσεις τον εαυτό σου να σε κατακρίνει, να έδινες λίγο χρόνο ώστε να καταλάβεις τι συναισθήματα νιώθεις; Τι είναι αυτό που σε οδήγησε σε αυτά; Ύστερα, πώς θα σου φαινόταν αν έβλεπες ότι παλεύουν κι άλλοι άνθρωποι με παρόμοια συναισθήματα;  Τι θα έλεγες στην ιδέα να έδειχνες καλοσύνη και φροντίδα σε σένα, όπως πιθανόν να φρόντιζες αυτούς που αγαπάς;  Κι αν δεν είσαι σίγουρος μέχρι τώρα τι είναι καλοσύνη, τότε αυτή εδώ είναι μια καλή στιγμή να αρχίσεις να αναλογίζεσαι τι θα μπορούσε να είναι.

Δημήτρης Μούγιος

Ψυχολόγος BSc, MSc

Υπεύθυνος ψυχολογικής υπηρεσίας του Συλλόγου Κ.Ε.Φ.Ι.