Ο καρκίνος του μαστού είναι ένας από τους πιο συχνά διαγνωσθέντες καρκίνους μεταξύ των γυναικών παγκοσμίως, με σημαντικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Η εμφάνιση του καρκίνου του μαστού διαφέρει ανάμεσα στις χώρες, αλλά είναι γενικά υψηλότερη στις ανεπτυγμένες περιοχές σε σύγκριση με τις αναπτυσσόμενες.

 Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ)[1], ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες, επηρεάζοντας 2,3 εκατομμύρια γυναίκες κάθε χρόνο. Δυστυχώς, οι ρυθμοί θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού παραμένουν υψηλοί σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα, όπου η πρόσβαση σε έγκαιρη διάγνωση και κατάλληλη θεραπεία είναι περιορισμένη. Η έγκαιρη διάγνωση μέσω τακτικών αυτοεξετάσεων, μαστογραφικών εξετάσεων και κλινικών ελέγχων, σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στις επιλογές θεραπείας, είναι κρίσιμη για τη μείωση των ρυθμών θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού. Η αύξηση της ευαισθητοποίησης, η εκπαίδευση και η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας είναι ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση του καρκίνου του μαστού και τη βελτίωση των ποσοστών επιβίωσης παγκοσμίως.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΠΟΥ[2], τα νέα περιστατικά καρκίνου του μαστού το 2020 ανήλθαν σε 7.772 (12% επί των συνολικών περιστατικών καρκίνου).Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί την πιο συχνά εμφανιζόμενη μορφή καρκίνου στις γυναίκες (27,5% επί των συνολικών περιστατικών καρκίνου).

Υπολογίζεται ότι είναι η τρίτη αιτία θανάτου από καρκίνο, αντιστοιχώντας στο 7% του συνολικού αριθμού θανάτων από καρκίνο.

[1] World Health Organization (WHO). (2021). Breast Cancer. Breast cancer (who.int) last accessed on 9 Nov 2023

[2] WHO. GLOBOCAN 2020 estimated number of new cases Greece. Διαθέσιμο: https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/300-greece-fact-sheets.pdf.

0

Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να ξεκινήσει από διαφορετικά σημεία του μαστού. Με τον όρο «στήθος» νοείται ο αριστερός και δεξιός μαστός, που βρίσκονται ανεπτυγμένοι στην περιοχή του θώρακα. Κάθε μαστός απαρτίζεται από αδένες, πόρους και λιπώδη ιστό, ο οποίος και καθορίζει τον μέγεθος του μαστού. Στις γυναίκες, οι γαλακτοφόροι αδένες των μαστών παράγουν γάλα ως απόρροια της κύησης με κύριο στόχο την σίτιση των νεογνών.

Ο μαστός αποτελεί από τα ακόλουθα μέρη:

• Τους λοβούς, που είναι οι αδένες που παράγουν μητρικό γάλα. Οι καρκίνοι που ξεκινούν από τους λοβούς, ονομάζονται λοβιακοί.
• Τους γαλακτοφόρους πόρους, που απορρέουν από τους λοβούς και μεταφέρουν το γάλα στη θηλή. Αποτελούν τη πιο συχνή εστία του καρκίνου του μαστού και οι καρκίνοι που ξεκινούν εδώ ονομάζονται πορογενείς.
• Τη θηλή που αποτελεί έπαρμα του δέρματος του μαστού και στην οποία καταλήγουν οι γαλακτοφόροι πόροι ώστε το γάλα να εξέλθει από το στήθος. Η θηλή περιβάλλεται από ελαφρώς πιο σκούρο και παχύ δέρμα τη θηλαία άλω. Ένας λιγότερο κοινός τύπος καρκίνου του μαστού, που ονομάζεται νόσος Paget του μαστού, μπορεί να ξεκινήσει από τη θηλή.
• Λίπος και συνδετικός ιστός (Στρώμα), που περιβάλλουν τους πόρους και τους λοβούς συγκρατώντας τους και δίνοντας στο μαστό το σχήμα του. Ένας σπάνιος τύπος καρκίνου του μαστού, που ονομάζεται φυλλοειδής όγκος, μπορεί να ξεκινήσει από το στρώμα.
• Αιμοφόρα αγγεία και λεμφαγγεία βρίσκονται επίσης σε κάθε μαστό. Το αγγειοσάρκωμα είναι ένας επίσης σπάνιος τύπος καρκίνου του μαστού που μπορεί να ξεκινήσει από αυτά τα αγγεία.

Ένας μικρός αριθμός καρκίνων ξεκινά από άλλους ιστούς του μαστού. Αυτοί οι καρκίνοι ονομάζονται σαρκώματα[1] και λεμφώματα[2] και δεν αντιμετωπίζονται ως καρκίνοι του μαστού.

[1]American Cancer Society. Soft Tissue Sarcoma. Διαθέσιμο: https://www.cancer.org/cancer/soft-tissue-sarcoma.html , πρόσβαση: Αύγουστος 2023.

[2]American Cancer Society. Lymphoma. Διαθέσιμο: https://www.cancer.org/cancer/types/lymphoma.html , πρόσβαση: Αύγουστος 2023.

Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να εξαπλωθεί όταν τα καρκινικά κύτταρα εισέλθουν στο αίμα ή στο λεμφικό σύστημα και μέσω αυτών μεταφερθούν σε άλλα μέρη του σώματος.

Το λεμφικό σύστημα είναι μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος του σώματός. Είναι ένα δίκτυο λεμφαδένων (μικροί αδένες σε μέγεθος φασολιού), αγωγών ή αγγείων και οργάνων που λειτουργούν μαζί για να συλλέγουν και να μεταφέρουν διαυγές λεμφικό υγρό μέσω των ιστών του σώματος στο αίμα. Το διαυγές λεμφικό υγρό μέσα στα λεμφαγγεία περιέχει υποπροϊόντα ιστού και υλικό που πρέπει να αποβληθεί από τον οργανισμό, καθώς και κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος.

Τα λεμφαγγεία μεταφέρουν το λεμφικό υγρό μακριά από το στήθος. Τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να εισέλθουν σε αυτά τα λεμφαγγεία και να αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται στους λεμφαδένες.

Τα περισσότερα από τα λεμφαγγεία του μαστού παροχετεύονται στους:

• Λεμφαδένες κάτω από τον βραχίονα (μασχαλιαίοι λεμφαδένες)
• Λεμφαδένες στο εσωτερικό του θώρακα κοντά στο στέρνο (έσω μαστικοί λεμφαδένες )
• Λεμφαδένες γύρω από το οστό της κλείδας (υπερκλείδιοι και υποκλείδιοι)

Εάν τα καρκινικά κύτταρα έχουν εξαπλωθεί στους λεμφαδένες, η νόσος θεωρείται πιο προχωρημένη, χωρίς ωστόσο, να συνεπάγεται ότι αυτό θα οδηγήσει με βεβαιότητα σε μεταστάσεις.

O καρκίνος του μαστού είναι εξαιρετικά ετερογενής νόσος. Υπάρχουν πάρα πολλοί τύποι, που μπορούν να περιγράφουν με διαφορετικούς τρόπους.

Μόλις διαγνωστεί ο καρκίνος του μαστού, ο θεράπων γιατρός θα μελετήσει την αναφορά από το παθολογοανατομικό εργαστήριο και τις διαθέσιμες απεικονιστικές εξετάσεις για να κατανοήσει τις λεπτομέρειες του όγκου.

Με βάση ένα δείγμα ιστού από τη βιοψία ή τον όγκο αν έχει ήδη πραγματοποιηθεί η χειρουργική επέμβαση, η ιατρική ομάδα θα προσδιορίσει τον τύπο του καρκίνου του μαστού. Αυτές οι πληροφορίες βοηθούν στη επιλογή της καταλληλότερης θεραπευτικής προσέγγισης.

Οι κάτωθι πληροφορίες λαμβάνονται υπόψη για το προσδιορισμό του τύπου:

• Σε ποιο σημείο του μαστού ξεκίνησε ο καρκίνος;

Ο τύπος του ιστού όπου εκδηλώνεται ο καρκίνος καθορίζει τον τρόπο που ο καρκίνος συμπεριφέρεται και ποιες θεραπείες είναι πιο αποτελεσματικές. Τα μέρη του μαστού όπου ξεκινά ο καρκίνος, όπως έχει αναφερθεί και σε άλλο σημείο, περιλαμβάνουν συνήθως και όχι αποκλειστικά τους γαλακτοφόρους πόρους (ποσορογένης καρκίνος), τους λοβούς (λοβιακός καρκίνος), τον συνδετικό ιστό (σάρκωμα μαστού).

• Πώς εμφανίζονται τα καρκινικά κύτταρα κάτω από το μικροσκόπιο;

Όταν εξετάζεται ένα δείγμα του καρκίνου του μαστού κάτω από το μικροσκόπιο, αυτό που ψάχνει ο παθολογοανατόμος  είναι τα εξής:

• Καρκινικά κύτταρα με ξεχωριστή εμφάνιση. Ορισμένοι υποτύποι του καρκίνου του μαστού παίρνουν το όνομά τους από τον τρόπο που εμφανίζονται κάτω από το μικροσκόπιο π.χ. σωληνώδες καρκίνωμα, βλεννώδες καρκίνωμα, μυελοειδές καρκίνωμα, θηλώδες καρκίνωμα κ.α.. Ο υποτύπος δίνει στον ιατρό σας μερικές ενδείξεις για την πρόγνωσή σας και πώς τα κύτταρά σας μπορεί να ανταποκριθούν στη θεραπεία.
• Το βαθμό διαφοροποίησης μεταξύ των καρκινικών κυττάρων και των φυσιολογικών κυττάρων. Πόσο διαφορετικά δηλαδή φαίνονται τα καρκινικά κύτταρά σε σχέση με τα φυσιολογικά κύτταρα. Ο βαθμός διαφοροποίησης κυμαίνεται από 1 – 3, με το 3 να αντιστοιχεί στον υψηλότερο βαθμό διαφοροποίησης.

• Αν ο καρκίνος είναι ορμονοεξαρτώμενος;

Ορισμένοι καρκίνοι του μαστού είναι ευαίσθητοι στις ορμόνες φύλου, τα οιστρογόνα και τη προγεστερόνη. Τα καρκινικά κύτταρα σε αυτή τη περίπτωση υπερ-εκφράζουν υποδοχείς στην εξωτερική τους επιφάνεια ώστε να δεσμεύουν τις συγκεκριμένες ορμόνες από τη κυκλοφορία.

Γνωρίζοντας ότι ο καρκίνος του μαστού σας είναι ευαίσθητος στις ορμόνες, ο γιατρός σας έχει μια καλύτερη ιδέα για τον τρόπο αντιμετώπισης του ή αποφυγής της επανεμφάνισής του.

Έτσι μπορούμε να διακρίνουμε τρεις περιπτώσεις:

• Οι υποδοχείς οιστρογόνων να εκφράζονται πάνω από ένα ποσοστό (ER θετικοί όγκοι). Η ορμονική (ενδοκρινική) θεραπεία σε αυτή τη περίπτωση μπορεί να διακόψει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων.

• Οι υποδοχείς προγεστερόνης να εκφράζονται πάνω από ένα ποσοστό (PR θετικοί όγκοι). Η θεραπεία με ενδοκρινική ορμονική αντιμετώπιση και σε αυτή τη περίπτωση εφαρμόζεται.

• Οι υποδοχείς οιστρογόνων και προγεστερόνης δεν εκφράζονται ή εκφράζονται κάτω από ένα ποσοστό (HR αρνητικοί όγκοι). Αυτός ο τύπος καρκίνου δεν έχει υποδοχείς ορμονών, οπότε δεν θα επηρεαστεί από ενδοκρινικές θεραπείες.

• Ποια είναι η γενετική δομή των καρκινικών κυττάρων;

Αναλύοντας τα γονίδια των καρκινικών κυττάρων, οι γιατροί ελπίζουν να βρουν τρόπους για να στοχεύσουν συγκεκριμένα μονοπάτια και να εξοντώσουν τα καρκινικά κύτταρα.

• Την υπερέκφραση του γονιδίου HER Τα καρκινικά κύτταρα στα οποία, εντοπίζεται μεγάλος αριθμός αντιγράφων του γονιδίου HER2 (HER2-θετικοί καρκίνοι) υπερ-παράγουν την αυξητική πρωτεΐνη HER2. Υπάρχουν διαθέσιμες στοχευμένες θεραπείες που απενεργοποιούν την αυξητική δράση της πρωτεΐνη HER2, επιβραδύνοντας την ανάπτυξη του όγκου και σκοτώνοντας αυτά τα καρκινικά κύτταρα.

• Άλλοι δείκτες όγκου. Οι ερευνητές μελετούν τρόπους για την ερμηνεία της γενετικής δομής των καρκινικών κυττάρων και τις δραστηριότητες συγκεκριμένων γονιδίων. Οι γιατροί ελπίζουν ότι αυτές οι πληροφορίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν προγνωστικά και προβλεπτικά (δλδ. για την επιλογή της κατάλληλης αγωγής).

Οι εξετάσεις που αναλύουν τη γενετική δομή των καρκινικών κυττάρων του μαστού είναι διαθέσιμες, αλλά δεν συνιστώνται σε όλες τις περιπτώσεις.

Η χρήση γενετικών πληροφοριών για τη κατηγοριοποίηση του καρκίνου του μαστού κερδίζει συνεχώς έδαφος, βοηθώντας στην καθοδήγηση των θεραπευτικών αποφάσεων. Η μοριακή ταξινόμηση του καρκίνου του μαστού οδηγεί στους παρακάτω τύπους:

• Αυλικού τύπου A (Luminal A). Αυτή η ομάδα περιλαμβάνει όγκους που είναι θετικοί στον υποδοχέα ER (οιστρογόνα) και PR (προγεστερόνη), αλλά αρνητικοί στον HER2 υποδοχέα. Οι αυλικού τύπου A καρκίνοι του μαστού πιθανόν να ωφεληθούν από ορμονική θεραπεία, στοχευμένες θεραπείες και από χημειοθεραπεία.

• Αυλικού τύπου Β (Luminal B). Αυτός ο τύπος περιλαμβάνει όγκους που είναι θετικοί στον υποδοχέα ER (οιστρογόνα), αρνητικοί στον υποδοχέα PR (προγεστερόνη) και μπορεί να είναι θετικοί στον HER Οι αυλικού τύπου B καρκίνοι του μαστού πιθανόν να ωφεληθούν από ορμονική θεραπεία, στοχευμένες θεραπείες (συμπεριλαμβανομένης και της anti-HER2 αγωγής εφόσον εκφράζουν και το HER2) και από χημειοθεραπεία.

• HER2 θετικοί όγκοι. Αυτός ο τύπος περιλαμβάνει όγκους που είναι αρνητικοί στους υποδοχείς ER (οιστρογόνα) και PR (προγεστερόνη), αλλά θετικοί στον HER Οι HER2 θετικοί καρκίνοι πιθανόν να ωφεληθούν από χημειοθεραπεία και θεραπεία στοχευμένη αντι- HER2 αγωγή.

• “Βασικού” τύπου (basal – like) ή Τριπλά Αρνητικοί Καρκίνοι (ΤΝΒC). Σε αυτή τη περίπτωση οι όγκοι είναι αρνητικοί στους υποδοχείς ER (οιστρογόνα), PR (προγεστερόνη) και HER Οι καρκίνοι βασικού τύπου πιθανόν να ωφεληθούν από χημειοθεραπεία, την ανοσοθεραπεία και στοχευμένες αγωγές.

Η κατανόηση περισσότερων πληροφοριών σχετικά με τη χημική και γενετική δομή του καρκίνου μπορεί να βοηθήσει τους γιατρούς να επιλέξουν την πιο αποτελεσματική θεραπεία για τον συγκεκριμένο καρκίνο.

Δυστυχώς, ελάχιστα είναι γνωστά σχετικά με τα αίτια που προκαλούν καρκίνο του μαστού, παρά το γεγονός ότι έχουν εντοπιστεί αρκετοί παράγοντες κινδύνου. Όταν λέμε ότι ένα άτομο κινδυνεύει περισσότερο να εμφανίσει καρκίνο ή ότι έχει έναν παράγοντα κινδύνου, σημαίνει ότι πιθανόν να έχει κάποιο βαθμό ευπάθειας στην ανάπτυξη της νόσου ή ότι επίκτητες συνθήκες ευνοούν την νόσηση. Θα πρέπει να τονισθεί ότι οι παράγοντες κινδύνου δεν μπορούν να προβλέψουν με βεβαιότητα αν μια γυναίκα και σπανιότερα άνδρας θα αναπτύξει καρκίνο.

Υπάρχουν παράγοντες κινδύνου που δεν μπορούν να επηρεαστούν. Άλλοι πάλι σχετίζονται με προσωπικές συμπεριφορές, όπως η διατροφή και η σωματική δραστηριότητα και καταστάσεις που σχετίζονται με την τεκνοποίηση και τη λήψη φαρμάκων που περιέχουν ορμόνες. Ενδεικτικά αναφέρονται οι πιο καλά τεκμηριωμένοι παράγοντες:

• Φύλο
• Ηλικία
• Μικρή ηλικία εμμηνόπαυσης
• Άτυπες αλλοιώσεις των ιστών του μαστού ή το λοβιακό μη διηθητικό νεόπλασμα
• Προηγούμενος καρκίνος στον ένα μαστό στο παρελθόν
• Προηγούμενη ακτινοθεραπεία στο θώρακα για άλλο νόσημα
• Ατεκνία
• Πρώτη κύηση σε ηλικία πάνω από τα 35 έτη
• Μακροχρόνια χρήση θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης
• Μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ
• Παχυσαρκία
• Καθιστική ζωή

Η γενετική προδιάθεση είναι επίσης γνωστή για κάποιες περιπτώσεις. 1 στα 10 περιστατικά καρκίνου του μαστού (10%) έχουν συνδεθεί με γνωστές γονιδιακές διαταραχές ή κληρονομικούς παράγοντες (γονίδια που μεταβιβάζονται από τους γονείς (π.χ. BRCA 1 & 2).

Ο έγκαιρος εντοπισμός του καρκίνου του μαστού συνήθως διευκολύνει τη θεραπεία. Μαζί με τον τακτικό μαστογραφικό έλεγχο, κάθε γυναίκα είναι σημαντικό να έχει επίγνωση της φυσιολογικής εμφάνισης και αίσθησης των μαστών της ώστε να συμβάλλει στην έγκαιρη ανίχνευση μη φυσιολογικών ευρημάτων. Ορισμένες ενδείξεις καρκίνου του μαστού ανιχνεύονται καλύτερα με μαστογραφία. Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι αλλαγές στην εμφάνιση ή την αίσθηση του μαστού.

Ένα εξόγκωμα ή μια μάζα στο στήθος είναι το πιο κοινό σύμπτωμα του καρκίνου του μαστού. Τα εξογκώματα είναι συχνά σκληρά και ανώδυνα, αν και μερικά είναι επώδυνα. Ωστόσο, δεν είναι όλα τα εξογκώματα καρκίνος. Καλοήθεις παθήσεις του μαστού (όπως οι κύστεις) μπορεί επίσης να προκαλέσουν εξογκώματα. Είναι σημαντικό να ζητήσετε από τον γιατρό σας να ελέγξει αμέσως κάθε νέο όγκο ή μάζα. Εάν αποδειχθεί ότι είναι καρκίνος, όσο πιο γρήγορα διαγνωστεί τόσο το καλύτερο.

Άλλα πιθανά συμπτώματα καρκίνου του μαστού περιλαμβάνουν:

• Οίδημα ολόκληρου ή μέρους του μαστού (ακόμα και αν δεν γίνεται αισθητός όγκος)
• Δερματίτιδες (κοκκινίλες στο δέρμα – μερικές φορές μοιάζει με φλούδα πορτοκαλιού)
• Πόνος στο στήθος ή στη θηλή
• Εισολκή της θηλής (υποχώρηση προς τα μέσα)
• Το δέρμα της θηλής ή του μαστού να είναι κόκκινο, ξηρό, ξεφλουδισμένο ή πυκνό
• Εκκρίσεις από τη θηλή (εκτός από το μητρικό γάλα)
• Διογκωμένοι λεμφαδένες στη μασχάλη

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι δεν είναι όλες οι αλλαγές στο στήθος καρκίνος. Οι καλοήθεις (μη καρκινικές) παθήσεις του μαστού είναι πολύ πιο συχνές από τον καρκίνο του μαστού. Αλλά είναι σημαντικό να απευθύνεστε έγκαιρα σε επαγγελματίες υγείας για τυχόν αλλαγές στο στήθος σας.

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του National Comprehensive Cancer Network (NCCN)[1]

ασθενείς υψηλού κινδύνου για καρκίνο του μαστού είναι:

• Ασθενείς με γενετική προδιάθεση: με γνωστό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή οικογενειακό ιστορικό που υποδηλώνει γενετική προδιάθεση για καρκίνο του μαστού, των ωοθηκών ή του παγκρέατος
• Ασθενείς που έχουν λάβει ακτινοθεραπεία στον θώρακα σε ηλικία 10-30 ετών για οποιονδήποτε λόγο
• Ασθενείς με εκτιμώμενο διά βίου κίνδυνο >20%, που σχετίζεται κυρίως με οικογενειακό ιστορικό
• Ασθενείς με αυξημένο 5ετή κίνδυνο για διηθητικό καρκίνο του μαστού, όπως υπολογίζεται από το μοντέλο Gail[2]
• Ασθενείς με άτυπη πορογενή υπερπλασία (ADH)*, λοβιακό καρκίνωμα in situ (LCIS)* ή άτυπη λοβιακή υπερπλασία (ALH)* και >20% εκτιμώμενο δια βίου κίνδυνο (ADH: Atypical ductal hyperplasia, ALH: Atypical lobular hyperplasia, LCIS: Lobular carcinoma in situ)

Εάν ανήκεις στις ομάδες υψηλού κινδύνου, ο προληπτικός έλεγχος και μια συνεπακόλουθη έγκαιρη διάγνωση μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τις πιθανότητες επιβίωσης.

Οι κατευθυντήριες οδηγίες του National Comprehensive Cancer Network (NCCN) περιλαμβάνουν ετήσια μαστογραφία, κλινική εξέταση κάθε 6-12 μήνες και μαγνητική τομογραφία στην περιοχή του μαστού ανάλογα με τους παράγοντες κινδύνου, ακόμα και κάτω από την ηλικία των 40 ετών, κατόπιν συζήτησης με εξειδικευμένο επαγγελματία υγείας.

[1] NCCN for Patients Breast Cancer Screening and Diagnosis v.2022. Διαθέσιμο: https://www.nccn.org/patientresources/patient-resources/guidelines-for-patients/guidelines-for-patients-details?patientGuidelineId=66

[2] *Gail model: The tool uses a woman’s personal medical and reproductive history and the history of breast cancer among her first-degree relatives (mother, sisters, daughters) to estimate absolute breast cancer risk—her chance or probability of developing invasive breast cancer in a defined age interval.

Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού αρχίζει συχνά όταν μια γυναίκα ή ο ίδιος ο γιατρός της ανακαλύπτει μια μάζα στο μαστό ή με τη ψηλάφηση ή με μαστογραφία. Μερικές  φορές μπορεί να έχουν προηγηθεί και/ ή άλλα συμπτώματα,  χωρίς αυτό να είναι υποχρεωτικό. Για να επιβεβαιωθεί όμως αν ένας όγκος είναι κακοήθης απαιτείται η βιοψία και εξειδικευμένες εξετάσεις. Η μαστογραφία (όταν δεν έχει γίνει), αποτελεί τη βασική απεικονιστική εξέταση των μαστών. Το υπερηχογράφημα μαστών, έχει περιορισμένη αξία και βοηθάει κυρίως στη διαφορική διάγνωση ανάμεσα σε ένα συμπαγή όγκο και μια κύστη γεμάτη υγρό. 

Η βιοψία διακρίνεται σε κυτταρολογική, ιστολογική, στερεοτακτική και χειρουργική. Οι τρεις πρώτες μορφές βιοψίας πραγματοποιούνται με τη λήψη δείγματος που αναλύεται εργαστηριακά ενώ η τέταρτη αφορά στη λήψη δείγματος κατά τη διάρκεια χειρουργικής πράξης για την αφαίρεση του όγκου, το οποίο εν συνεχεία αποστέλλεται για ανάλυση στο εργαστήριο. Η λεγόμενη «ταχεία βιοψία» αποτελεί αναλυτική εργαστηριακή μέθοδο που βοηθά να ταξινομηθεί ένας όγκος ως καλοήθης ή κακοήθης.

Αφού τεθεί η διάγνωση του καρκίνου του μαστού, οι επαγγελματίες υγείας πραγματοποιούν τη λεγόμενη «σταδιοποίηση» της νόσου, δηλαδή επιχειρούν να προσδιορίσουν την έκταση της βλάβης και εάν έχει εξαπλωθεί (μετάσταση) και σε άλλα σημεία του σώματος. Η σταδιοποίηση έχει προγνωστική αξία και βοηθά στον καθορισμό της θεραπευτικής τακτικής που θα ακολουθηθεί.

Το σύστημα σταδιοποίησης που χρησιμοποιείται συχνότερα για τον καρκίνο του μαστού είναι το σύστημα TNM της Αμερικανικής Μικτής Επιτροπής για τον Καρκίνο (AJCC)[1]. Το πιο πρόσφατο σύστημα AJCC, που τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2018, έχει τόσο κλινικά όσο και παθολογικά συστήματα σταδιοποίησης για τον καρκίνο του μαστού. Το παθολογικό στάδιο (ονομάζεται επίσης χειρουργικό στάδιο) προσδιορίζεται με την εξέταση ιστού που αφαιρέθηκε κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης.

Και στα δύο συστήματα σταδιοποίησης, χρησιμοποιούνται οι παρακάτω  βασικές πληροφορίες:

1. Η έκταση (μέγεθος) του όγκου στο μαστό (Τ)
2. Η εξάπλωση σε κοντινούς λεμφαδένες (Ν)
3. Η εξάπλωση (μετάσταση) σε απομακρυσμένες εστίες στο σώμα (Μ)

[1] American Joint Committee on Cancer’s Staging System for Breast Cancer, Eighth Edition: Summary for Clinicians. Διαθέσιμο: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8246053/  , πρόσβαση: Αύγουστος 2023.

Εάν έχετε διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού, η επιστημονική ομάδα θα συζητήσει μαζί σας τις θεραπευτικές επιλογές σας. Είναι σημαντικό να σκεφτείτε προσεκτικά κάθε επιλογή σας και να σταθμίσετε τα οφέλη κάθε θεραπείας έναντι των πιθανών κινδύνων και παρενεργειών.

Συνήθως, η θεραπεία βασίζεται στον τύπο του καρκίνου του μαστού και στο στάδιο του. Άλλοι παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της συνολικής υγείας, της εμμηνόπαυσης και των προσωπικών προτιμήσεων λαμβάνονται επίσης υπόψη.

Τοπική Αγωγή[1]:

Ορισμένες θεραπείες, όπως η χειρουργική επέμβαση και η ακτινοθεραπεία, είναι τοπικές, πράγμα που σημαίνει ότι αντιμετωπίζουν τον όγκο χωρίς να επηρεάζουν το υπόλοιπο σώμα. Οι περισσότερες γυναίκες με καρκίνο του μαστού θα υποβληθούν σε κάποιου είδους χειρουργική επέμβαση, ενδέχεται να χρειαστεί και φαρμακευτική θεραπεία, είτε πριν είτε μετά τη χειρουργική επέμβαση ή μερικές φορές και τα δύο.

Συστηματικές θεραπείες:

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού θεωρούνται συστηματικές θεραπείες, καθώς μπορούν να φτάσουν σχεδόν οπουδήποτε στο σώμα τα καρκινικά κύτταρα. Κάποια από αυτά μπορούν να λαμβάνονται από το στόμα, ενδομυικά ή ενδοφλέβια. Ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου του μαστού, μπορεί να χρησιμοποιηθούν διάφοροι τύποι φαρμακευτικής θεραπείας, συμπεριλαμβανομένων:

• Χημειοθεραπεία
• Ορμονοθεραπεία
• Στοχευμένες θεραπείες
• Ανοσοθεραπεία μόνο για τον τριπλά αρνητικό καρκίνο μαστού (TNBC) – Ο TNBC αποτελεί περίπου το 10-15% όλων των καρκίνων του μαστού[2]. Αναλογικά με τους άλλους τύπους καρκίνου μαστού ο TNBC έχει μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης σε μικρότερες ηλικίες (40-45 ετών) και σχετίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό με τη μετάλλαξη BRCA1. Επίσης, τείνει να αναπτύσσεται και να εξαπλώνεται ταχύτερα, έχει λιγότερες επιλογές θεραπείας και χειρότερη πρόγνωση.  Η προσθήκη της ανοσοθεραπείας τα τελευταία χρόνια καθώς και κάποιων στοχευμένων θεραπειών στη φαρμακευτική φαρέτρα έφερε ελπίδα στην διαχείριση των ασθενών  με καρκίνο μαστού βελτιώνοντας την πρόγνωση και τα ποσοστά επιβίωσης.

[1] Breast Cancer Treatment | Treatment Options for Breast Cancer | American Cancer Society last accessed on 9 Nov 2023

[2] American Cancer Society. Triple-negative Breast Cancer. Διαθέσιμο:  https://www.cancer.org/cancer/types/breast-cancer/about/types-of-breast-cancer/triple-negative.html  , πρόσβαση: Αύγουστος 2023.